Küresel dönüşümün içindeyiz. Bu dönüşüm süreklilik arz ediyor; Durağan ve stabil olan bir dönüşüm dinamiği değil. Dönüşümü karakterize eden özellikler arasında dijital-fiziksel ve biyolojik teknolojilerin bütünleşmesi bulunuyor. Dönüşüm, çevremizdeki dünyanın değişimine ve insanın ne olduğunun anlamının daha fazlasıyla keşfine gitmesine yol açıyor. Değişiklikler, ölçeği, hızı ve kapsadığı alan itibariyle tarihi özellikler barındırmakta. Bu büyük dönüşümde yer alan çekirdek unsurlardan biri de üretim sistemleri. Özellikle dijital dönüşüm veya dördüncü sanayi devrimi dikkat çekiyor ve etkisi çok derinden hissediliyor.
Dördüncü sanayi devrimini tanımlamak istediğimizde, dijital devrimin altyapısı üzerine inşa edilen yeni sistemlere geçiş biçiminde ifade edilebilir. Bu bireysel teknolojiler daha da yaygınlaştıkça üretim ve tüketim yöntemlerinde dramatik etkiler yaratacaktır. Bu devrimsel hareketin köklü ve küresel yapısı yeni tehditleri de beraberinde getirmektedir. Özellikle yeni teknolojilere ulaşım olanaklı hale geldikçe ve bölgesel ve küresel değer zincirlerinin dinamiklerini bozdukça, bu değişimle baş edebilmek için üretim ve maliyet yapılarında meydana gelebilecek gelişmelere uyum sağlayabilmek üzere yeni iş modellerine ihtiyaç duyulmaktadır. Üretim sistemlerinde yaşanan dönüşüm yeni yetkinlik setlerine ve çok ‘paydaşlık’ stratejilerine de ihtiyaç göstermektedir. Özetle; geleneksel endüstrileşme modellerindeki gelişim ülke genelinde ve kurum özelinde daha farklı büyüme modellerini ortaya çıkarmaktadır.
Her bir sanayi devrimi kendi yolunu oluşturmaktadır. Bu devrimsel gelişmeler yeni oyuncuların ve yeni modellerin ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Dördüncü sanayi devrimi ve buna bağlı olarak gelişen teknolojiler, yeni üretim tekniklerini ve yeni iş modellerini ortaya çıkarmaktadır. Bu gelişmeler ise küresel üretim sistemlerini köklü bir biçimde dönüştürmektedir. Aşağıda yeni sanayi devrimi ile gündeme gelen veya gündeme daha önce girmiş olup da daha çok gündemi etkileyen teknolojiler ve bu teknolojiler hakkında kısa bilgi notları bulunmaktadır.
Yapay zekâ ve robotik: İnsanın yerine geçen makinaların kullanımı. İnsanın yerine getirdiği düşünme, aynı anda çok sayıda programı işleme tabi tutabilme ve motor yetenekleri ile daha çok bütünleşme anlamına geliyor.
Geniş, yaygın, her yerde birbirine bağlanabilen sensörler: ‘Nesnelerin İnterneti’ olarak da biliniyor. Birbirleriyle bağlantılı olan sensörlerin kullanımı sayesinde ürünlerin, sistemlerin ve şebeke yapıların (network) uzaktan bağlanması, izlenmesi ve yönetilmesi diyebiliriz.
Sanal ve artırılmış gerçeklik: İnsanlar ve bilgisayarlar arasındaki gelecek varoluş arayüzleri… Bu arayüzler, insanı içine alan ortamları, holografik araçları ve karışım haline getirilmiş gerçeklik deneyimlerini dijital olarak üretilmiş halini kapsamaktadır.
Katmanlı üretim: Katmanlı üretimdeki ilerlemeler, çok sayıda ve türde malzemenin ve yöntemin kullanımı ile mümkün olmaktadır. Bu konuda karşımıza çıkan inovasyonlara örnek olarak organik dokunun üretimini sağlayan 3 boyutlu biyo-baskı verilebilir.
Blokzincir: Kriptografik sistemlere dayalı dijital yapıda bulunan kayıt teknolojisi. Bu sistem işlem verilerini yönetir, onaylar ve kaydedecek özellikler barındırır. Yönetilen, onaylanan ve kaydedilen işlem verileri bitcoin gibi kripto paraların temelini oluşturur.
Enerjinin elde edilmesi, saklanması ve iletilmesi: batarya ve yakıt pili alanlarında çok büyük değişimler yaşamakta; güneş, rüzgâr ve dalgadan yenilenebilir enerji elde edilmesi; akıllı şebeke sistemleri ile enerjinin dağıtımı; kablosuz enerji dağıtımı ve diğerleri gibi…
Yeni hesaplama teknolojileri: Bilgisayar donanımı için yeni mimari yapılar, örneğin kuantum bilgisayarlar, biyolojik hesaplama veya nöral şebeke işleme, yanı sıra mevcut bilgisayar teknolojilerinin inovatif bir biçimde geliştirilmesi…
Biyoteknoloji: Genetik mühendislikte yaşanan yenilikler, hücre dizilimi ve terapideki yenilikler, biyolojik hesaplama arayüzleri ve sentetik biyolojideki gelişmeler yeni fırsatlar doğurmaktadır.
Jeo-mühendislik: Karbondioksitin ortadan kaldırılması ve güneşin radyasyon etkisinin yönetimi, iklim değişikliği etkilerini azaltmakta, gezegenimizin sistemi ile ilgili teknolojik müdahaleler yaşanmaktadır.
Nöro-teknoloji: Akıllı ilaç, nöro görüntüleme ve insanın beyin faaliyetlerini etkileyen okumaya ve iletişim kurmaya izin veren arayüzler.
Uzay teknolojileri: uzayın daha da derinden keşfedilmesine olanak sağlayan gelişmeler. Bu gelişmeler arasında ileri düzeyde gelişmiş teleskoplar, tekrardan kullanılabilen roketler ve entegre roket-jet motorları sayılabilir.
Selçuk Karaata – İnovasyon ve Strateji Danışmanı
8 Haziran 2022